बैठी जीवनशैली हे दीर्घकालीन आजाराचे आणि अकाली मृत्यूचे एक प्रमुख कारण झाले आहे. अलीकडेच दहा लाखांहून अधिक लोकांचा या संदर्भात एक अभ्यास करण्यात आला होता. या अभ्यासातून स्पष्ट झाले आहे की, दिवसभरात आठ तासांपेक्षा अधिक वेळ बसून राहणे आणि त्याची भरपाई करणारी कोणतीही शारीरिक हालचाल न करणे यामुळे निर्माण होणारा धोका हा लठ्ठपणा आणि धूम्रपानाइतकाच जीवघेणा असतो. खरे तर, जे लोक सतत एका जागी बसून राहतात, त्यांना नियमित हालचाल करणाऱ्यांच्या तुलनेत हृदयविकार आणि कर्करोग होण्याचा धोका लक्षणीयरीत्या जास्त असतो.
जागतिक आरोग्य संघटनेनुसार, सध्या जगभरातील सुमारे 1.8 अब्ज प्रौढांमध्ये शारीरिक हालचालींचा अभाव आहे. त्यामुळे त्यांना हृदयविकार, स्ट्रोक, टाइप 2चा मधुमेह आणि काही प्रकारच्या कर्करोगांचा धोका अधिक आहे. उच्च उत्पन्न असलेल्या देशांमध्ये ही समस्या अधिक गंभीर झाली आहे. ऑफिसवर बसून करावी लागणारी नोकरी आणि डिजिटल करमणुकीच्या सवयींमुळे ही प्रवृत्ती वाढत चालली आहे. अमेरिकेत दर चारपैकी एक व्यक्ती दररोज आठ तासांपेक्षा जास्त वेळ बसून घालवते. आरोग्यशास्त्राचा विचार करता हे प्रमाण सामान्य प्रमाणाच्या खूप जास्त आहे.
जेव्हा तुम्ही सतत बसून राहता, तेव्हा शरीरातील मोठे स्नायू जणू काही काम करायचं थांबवतात. यामुळे अवघ्या अर्ध्या तासात शरीराची चयापचय क्रिया सुमारे 90% पर्यंत मंदावते. स्नायूंच्या हालचाली कमी झाल्यामुळे शरीरात साखरेचे नियंत्रण बिघडते, रक्तातील साखर वाढते आणि कोलेस्ट्रॉलसारख्या चरबीसंबंधी घटकांचा समतोल बिघडतो. ही सगळी लक्षणे म्हणजे ‘मेटाबॉलिक सिंड्रोम’ची सुरुवात असते. यात धमन्यांमध्ये प्लाक साचण्याची प्रक्रिया अधिक वेगाने घडून येते.
जसे धूम्रपानावर बंदी आणि जनजागृती मोहिमांमुळे समाजातील तंबाखूविषयक दृष्टीकोन बदलला, तसे आता ‘बसून राहण्याच्या साथी’ला सामोरे जाण्याची वेळ आली आहे. सार्वजनिक आरोग्य उपक्रम, चालण्यास प्रोत्साहन देणारी शहर रचना आणि हालचालीला प्रोत्साहन देणारी कामाच्या ठिकाणांमधील धोरणे हे बदल होणे आवश्यक आहे. वैयक्तिक पातळीवर, दिवसातील प्रत्येक तासाला थोडी हालचाल समाविष्ट केली, तर त्या हालचालीमुळे तुमचे हृदय कोणतेही इतर औषध न घेता अधिक सुरक्षित राहू शकते.बसणे ही आता अघातक सवय राहिलेली नाही. ही सवय आरोग्याची गंभीर शत्रू झाली आहे. उभे राहा, सतत हालचाल करा आणि तुमचे हृदय सुदृढ करा.
